Ταμείο Ανάκαμψης: Τα 72 δισ. ευρώ χορηγούνται
στην κυβέρνηση ή την Ελλάδα;
Παγκόσμιας ιδιαιτερότητας και πρόκλησης η
έμπνευση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να
αναθέσει σε μιαν Επιτροπή από επιβαρημένους από
κυβερνητικές υποχρεώσεις τέσσερις στενούς
κομματικούς φίλους και συνεργάτες, η οποία
μάλιστα θα λειτουργεί στη ... Γραμματεία της
Κυβέρνησης, την εκτέλεση και τον συντονισμό της
δράσης αξιοποίησης των πόρων από δάνεια και
επιδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς τα
παθήματα από την ανεπάρκεια της υψηλότερου
κύρους παρόμοιας Επιτροπής του Σχεδίου Μάρσαλ να
γίνουν μαθήματα...
Από την έκθεση Πολ
Πόρτερ, αρχηγού της
αμερικανικής βοήθειας (Σχέδιο
Μάρσαλ)! "Οι πολιτικοί
στην Ελλάδα νοιάζονται µόνο
για το πώς θα
διατηρήσουν τη θέση τους
στην εξουσία και όχι για
το πώς θα µπορούσαν να
συμβάλουν ως πρωτοστάτες
στην ανοικοδόµηση της
χώρας. Οι δηµόσιες
θέσεις ήταν γεµάτες από
δηµοσίους υπαλλήλους
αµφιβόλου ικανότητας, οι
οποίοι διορίζονταν από
την εκάστοτε κυβέρνηση
ως ανταµοιβή για την
ψήφο τους. ?εν υφίσταται
εδώ κράτος σύµφωνα µε τα
δυτικά πρότυπα. Αντ’
αυτού υπάρχει µια χαλαρή
ιεραρχία ατοµιστών
πολιτικών, µερικών
χειρότερων από άλλους,
που είναι τόσο
απασχοληµένοι µε τον
ατοµικό τους αγώνα για
εξουσία που δεν έχουν το
χρόνο, αν υποθέταµε ότι
είχαν την ικανότητα, να
αναπτύξουν µια
οικονοµική πολιτική»
Με την απόφαση του
πρωθυπουργού Κυριάκου
Μητσοτάκη να ορίσει ως
μέλη της Εκτελεστικής
Επιτροπής και μάλιστα
στη ... Γραμματεία της
κυβέρνησης πέντε άτομα
του στενού του φιλικού,
κομματικού και πολιτικού
περιβάλλοντος, η οποία
τάχα θα πρέπει να
καταθέσει τα προγράμματα
και τα σχέδια στην
Κομισιόν το ταχύτερο
προκειμένου να μπορέσει
η Ελλάδα να αξιοποιήσει
τα 72 δισ. ευρώ από
δάνεια και επιδοτήσεις
του Ταμείου Ανάκαμψης
και να εκμεταλλευτεί
αυτή τη μεγάλη ευκαιρία
με για την αντιμετώπιση
των προβλημάτων που έχει
προκαλέσει και προκαλεί
η κρίση του κοροναϊού (και
όχι μόνο!) επιβεβαιώνει
την ’αιώνια" διαπίστωση
ότι το πρόβλημα της
Ελλάδος δεν είναι
οικονομικό, αλλά ...
κομματικό, πολιτικό. Και
θυμήθηκα ότι την ίδια
διαπίστωση είχε κάνει
και ο τότε αρχηγός της
αμερικανικής αποστολής
βοήθειας στις αρχές του
1947 Πολ Πόρτερ, όταν
εκδηλώνονταν παρόμοιες
διαθέσεις για την
αξιοποίηση του Σχεδίου
Μάρσαλ από μια χώρα που
ταλαιπωρούνταν, παρά το
γεγονός μαινόταν ο
εμφύλιος πόλεμος, τα
κόμματα ερίζανε και
διαφωνούσαν για τον
τρόπο και τους τομείς
διάθεσης της
αμερικανικής βοήθειας.
Επίσης, επιβεβαιώνει τη
διαπίστωση για την
εγκληματική σπατάλη
περίπου 2 τρισ. ευρώ που
εισέρευσαν τη χώρα μετά
το 1981 με τη μορφή
φόρων, δανείων και
κοινοτικών πόρων, χωρίς
να υπάρχει ένας
στοιχειώδης συντελεστής
απόδοσης.
Αναφερόμενος, στο
τελευταίο υπουργικό
συμβούλιο, ο Κυριάκος
Μητσοτάκης στην απόφαση
της Ευρωπαϊκής Ένωσης
για το Ταμείο Ανάκαμψης
τόνιζε, μεταξύ άλλων, τα
εξής:
«Όπως ξέρετε είναι ήδη
έτοιμο ένα προσχέδιο
έκθεσης της Επιτροπής
για την Ανασυγκρότηση
της Ελληνικής Οικονομίας.
Πανεπιστημιακοί,
οικονομολόγοι, εντός και
εκτός των συνόρων, υπό
την προεδρία του
νομπελίστα κ. Πισσαρίδη,
έχουν υποβάλει ένα
ολοκληρωμένο Σχέδιο
Ανάκαμψης. Το προσχέδιό
του θα αναρτηθεί στο
διαδίκτυο και θα δοθεί
σε δημόσια διαβούλευση
τη Δευτέρα. Είναι ένα
προσχέδιο το οποίο από
τη μία εντοπίζει
στρεβλώσεις αλλά
αναδεικνύει και τα
πλεονεκτήματα της χώρας,
τις αιχμές της δυναμικής
της. Και υποδεικνύει 15
άξονες για τη μελλοντική
ευημερία της πατρίδας
μας και όλων των Ελλήνων.
Έχει μεγάλη σημασία να
προχωρήσουμε στη
συγκρότηση ενός
ευέλικτου σχήματος το
οποίο θα επεξεργάζεται
τις προτάσεις της
Επιτροπής,
εξειδικεύοντάς τες
παράλληλα ανά τομέα
κυβερνητικής ευθύνης.
Και να εναρμονίζει αυτές
τις προτάσεις με τις
πολιτικές προτεραιότητες
και τον προγραμματισμό
μας, απλώνοντάς τες σε
οριζόντιο επίπεδο, σε
επίπεδο όλων των
υπουργείων.
Συντονίζοντας ταυτόχρονα
όλες αυτές τις δράσεις,
αλλά εποπτεύοντας και
την πρόοδό τους βάσει
συγκεκριμένων
χρονοδιαγραμμάτων.
Ύστερα από αυτά τα ηχηρά,
περίμενα από τον
πρωθυπουργό της χώρας
ότι θα ανακοίνωνε τη
συγκρότηση ενός
ολιγομελούς Ανωτάτου
Συμβουλίου
Ανασυγκρότησης, το οποίο
θα στελεχωνόταν από
έμπειρους ειδικούς
επιστήμονες από την
Τράπεζα της Ελλάδος, από
οργανισμούς κύρους και
θεσμούς, που θα
ασχολούνταν αποκλειστικά
με το μείζον αυτό θέμα
της καλύτερης
αξιοποίησης των 72 δισ.
ευρώ του Ταμείου
Ανάκαμψης. Αμ δε! Ως
συνεπής συνεχιστής μιας
"παράδοσης" που έχει
ταλαιπωρήσει τη χώρα
οικονομικά και κοινωνικά,
ο Κυριάκος Μητσοτάκης με
μιαν απόφασή του
διέπραξε σωρευτικά πέντε
λάθη:
Πρώτον, ανακοίνωσε τη
συγκρότηση ενός σχήματος
που κάθε άλλο παρά
ευέλικτο θα είναι, αφού
θα λειτουργεί με τη
μορφή μιας, κακόφημης
για το "στρίβειν",
επιτροπής, από την οποία
είναι γεμάτος όλος ο
δημόσιος τομέας και την
οποία εξαγγέλλει κάθε
σχεδόν υπουργός για
προβλήματα που δεν θέλει
να αντιμετωπίσει, όπως
οι δεκάδες επιτροπές για
το κοινωνικοασφαλιστικό
σύστημα που άρχισαν να
συγκροτούνται ήδη από το
1995 και συνεχίζονται
αυξανόμενες και
πληθυνόμενες, ή για την
παιδεία και άλλα. Μόνο
στη Βουλή υπάρχουν πάνω
από 50 τέτοιες
πολυώνυμες επιτροπές!
Δεύτερον, ο πρωθυπουργός
συνόδευσε την επιτροπή
αυτή και το με το
κοσμητικό επίθετο "Εκτελεστική".
Υπενθυμίζω ότι με το
όνομα αυτή υπάρχει
Επιτροπή και στην ...
Ευρωζώνη, αλλά και σε
όλους τους Δήμους της
χώρας, με διαφορετικό
σκοπό και ρόλο βεβαίως,
βεβαίως. Η Εκτελεστική
Επιτροπή της Ευρωπαϊκής
Ένωσης προετοιμάζει τις
συνεδριάσεις του
Διοικητικού Συμβουλίου,
θέτει σε εφαρμογή τη
νομισματική πολιτική της
ζώνης του ευρώ σύμφωνα
με τις κατευθυντήριες
γραμμές και τις
αποφάσεις του
Διοικητικού Συμβουλίου
και προς τούτο παρέχει
τις απαραίτητες οδηγίες
προς τις εθνικές
κεντρικής τράπεζες της
ζώνης του ευρώ,
διαχειρίζεται τις
καθημερινές εργασίες της
Ευρωπαϊκής Κεντρικής
τράπεζας (ΕΚΤ)με την
υποστήριξη του γενικού
διευθυντή Υπηρεσιών,
ασκεί ορισμένες
αρμοδιότητες που της
εκχωρούνται από το
Διοικητικό Συμβούλιο,
συμπεριλαμβανομένων και
αρμοδιοτήτων
κανονιστικής φύσεως.
Επίσης, η Εκτελεστική
Επιτροπή στους Δήμους
είναι συλλογικό,
συντονιστικό και
εκτελεστικό όργανο και
παρακολουθεί την
εφαρµογή της δηµοτικής
πολιτικής σε όλους τους
τοµείς καθώς και την
εφαρµογή του
επιχειρησιακού σχεδίου,
του µεσοχρόνιου, ετήσιου
και πενταετούς
προγράµµατος δράσης.
Τρίτον, o όρος "εκτελεστικός"
σημαίνει "αυτός που
εκτελεί εντολές,
αποφάσεις, ενώ αυτό που
μάς; ενδιαφέρει, ύστερα
από την εφιαλτική
εμπειρία άλλων πακέτων (Μάρσαλ,
Ντελόρ, Μεσογειακά
Προγράμματα κλπ) είναι η
σωστή, συνετή και
αποδοτική διαχείριση,
που είναι προσπάθεια
καλύτερης οργάνωσης των
διαθέσιμων πόρων (οικονομικών
πόρων, ανθρώπινου
δυναμικού, τεχνολογικών
εργαλείων) για την
επίτευξη συγκεκριμένων
στόχων.
Τέταρτον και, ίσως
μεγαλύτερο, λάθος είναι
η απόφαση να λειτουργεί
η "Εκτελεστική Επιτροπή"
στη Γραμματεία της
Κυβέρνησης, σαν τα 72
δισ. ευρώ να δόθηκαν
στην κυβέρνηση και όχι
στην Ελληνική Δημοκρατία!
Πέμπτον, ο Κυριάκος
Μητσοτάκης, αν διάβαζε
προσεκτικότερα την
έκθεση της υπό τον
νομπελίτα Πισσαρίδη
Επιτροπής Ανασυγκρότησης
(να κι άλλη επιτροπή!)
της ελληνικής οικονομίας
δεν θα έσπευδε να
ανακοινώσει αυτό το "ευέλικτο
σχήμα" των στενών
κομματικών φίλων και
συνεργατών, που φαντάζει
... τίποτε μπροστά στις
προσπάθειες που πρέπει
να καταβληθούν και να
προωθηθούν για να
αντιμετωπιστούν με
τολμηρές μεταρρυθμίσεις
οι στρεβλώσεις και
μακροοϊκονομικές
αγκυλώσεις δεκαετιών που
δεν εξασφαλίζουν έναν
ικανοποιητικό συντελεστή
απόδοσης ή ανάπτυξης των
πόρων που εξασφαλίζονται
και διατίθενται.
Σπεύδω να διευκρινίσω
ότι εκτιμώ όλα τα μέλη
της "ισχυρής ομάδας" ,
της Εκτελεστικής
Επιτροπής, αλλά
διερωτώμαι, με εξαίρεση
τον πρόεδρο του
Συμβουλίου Οικονομικών
Εμπειρογνωμόνων (που
είναι ένας κυβερνητικός
σημαντικός θεσμός στο
υπουργείο Οικονομικών
από το 1987 σχεδόν
αναξιοποίητος!), Μιχάλη
Αργυρού, πώς μπορούν τα
άτομα αυτά να εκτελούν
εντολές και αποφάσεις,
να επεξεργάζονται τις
προτάσεις της Επιτροπής
Πισσαρίδη, να τις
εξειδικεύουν παράλληλα
ανά τομέα κυβερνητικής
ευθύνης, να εναρμονίζουν
αυτές τις προτάσεις με
τις πολιτικές
προτεραιότητες και τον
προγραμματισμό, να τις
απλώνουν σε οριζόντιο
επίπεδο, σε επίπεδο όλων
των υπουργείων, να
συντονίζουν ταυτόχρονα
όλες αυτές τις δράσεις,
να εποπτεύουν και την
πρόοδό τους βάσει
συγκεκριμένων
χρονοδιαγραμμάτων.
Διερωτώμαι. συγκεκριμένα,
πώς μπορεί να γίνουν όλα
αυτά από το μέλος του "ευέλικτου
σχήματος" που ανακοίνωσε,
τον υφυπουργό
Δημοσιονομικής Πολιτικής
Θεόδωρο Σκυλακάκη, τον
υφυπουργό Συντονισμού
του Κυβερνητικού Έργου
Άκη Σκέρτσο, τον γενικό
γραμματέα Δημοσίων
Επενδύσεων και ΕΣΠΑ
Δημήτρη Σκάλκο, τον
προϊστάμενο του
Οικονομικού του Γραφείου
Αλέξη Πατέλη, που από το
πρωί έως το βράδυ
κατατρίβονται κυρίως με
κυβερνητικά και
κομματικά θέματα, όπως
έχει επισημάνει πριν από
15 δεκαετίες το
Εμμανουήλ Ροίδης:
«Κατά τον πολύ
Μοντέσκιον (εννοεί τον
Μοντεσκιέ) έκαστος
υπουργός λαμβάνων την
εξουσίαν φροντίζει κατά
μεν το πρώτον έτος περί
εαυτού, κατά δε το
δεύτερον περί της
επαρχίας του, και έπειτα,
τέλος πάντων, περί του
έθνους εν γένει. Ουδόλως
λοιπόν πρέπει να
δυσανασχετώμεν κατά των
ημετέρων πολιτικών, αν
δεν προφθάνωσι να
πράξωσι το παραμικρόν
υπέρ του τόπου, αφού
ουδέ τας ιδίας των
υποθέσεις αφίνομεν
αυτοίς καιρόν να
τελειώσωσιν.»
Άλλωστε, όλες αυτές οι
ευθύνες ενός μέλους
ιδιαίτερα αυτής της
Εκτελεστικής Επιτροπής
απαιτούν τεράστιο χρόνο,
τεράστιες γνώσεις,
εμπειρία, κατά τόπους
επισκέψεις, κατάρτιση
προγραμμάτων, σχεδίων,
οικονομικών δεικτών,
οπότε δεν μπορεί να
είναι απλώς διακοσμητικά
πρόσωπα!
Σπεύδω πάλι να
διευκρινίσω ότι όλα αυτά
δεν περιέχουν καμιά
αιχμή για την κακή
διαχείριση του υψηλού
αυτού πακέτου βοήθειας.
Η αγωνία μου
επικεντρώνεται ξανά στην
επαναλαμβανόμενη
διαπίστωση της μηδαμινής
ή χαμηλής απόδοσης του
πακτωλού αυτών πόρων,
διότι το θέμα γίνεται
πολιτικό - κομματικό,
ενώ είναι μόνο
οικονομικό, δηλαδή
πρέπει να
αντιμετωπίζεται μόνο με
τις παραδοχές και τις
απαιτήσεις των
οικονομικών νόμων....
Τα ίδια και με το σχέδιο
Μάρσαλ
Επισημαίνω όλα αυτά,
διότι τα ίδια περίπου
συνέβαιναν και στην αρχή
της εφαρμογής του
Σχεδίου Μάρσαλ ή του
Ευρωπαϊκού Προγράµµατος
Ανόρθωσης, όπως αλλιώς
ονοµαζόταν, το οποίο
απέβλεπε στην
αντιµετώπιση των
οικονοµικών προβληµάτων
των χωρών της Ευρώπης
στο σύνολό της και την
εγκαθίδρυση της ειρήνης
και της σταθερότητας
προκειµένου οι
ευρωπαϊκές οικονοµίες να
είναι σε θέση να
λειτουργούν
αποτελεσµατικά και
παραγωγικά .
Στην Ελλάδα, τότε η
κλιµάκωση του εµφυλίου
πολέµου και ο
συνεχιζόµενος
πληθωρισµός καθιστούσαν
την προσπάθεια του
Σχεδίου Μάρσαλ
εξαιρετικά δύσκολη λόγω
των σοβαρότατων θεσµικών
και δοµικών προβλημάτων
που παραμένουν και
σήμερα! Από την αρχή
διαπιστώθηκε ότι δεν
επαρκούσε µόνο η παροχή
της οικονοµικής βοήθειας,
αλλά θα έπρεπε να
υπάρχει επαυξηµένος
έλεγχος όσον αφορά τις
πολιτικές που θα έπρεπε
να εφαρµόσει η κυβέρνηση
για να αξιοποιηθούν
αποτελεσµατικά οι πόροι
του προγράµµατος, λόγω
της γνωστής
αναξιοπιστίας των
ελληνικών πολιτικών
δυνάµεων. Δηλαδή έπρεπε
να εφαρμοστεί ένα µοντέλο
µε κυριότερα συστατικά
του την έλλειψη κρατικού
παρεµβατισµού, τη
φιλελεύθερη οικονοµία,
τις µεγάλες επιχειρήσεις
και ένα αξιόπιστο κράτος.
Η συµφωνία ανάµεσα στην
ελληνική και αµερικανική
κυβέρνηση που θα
επικύρωνε τη συµµετοχή
της Ελλάδας σε αυτό το
πανευρωπαϊκό πρόγραµµα
ανόρθωσης
πραγµατοποιήθηκε στις 2
Ιουλίου 1948. Η ελληνική
κυβέρνηση ήταν πολύ
θετική στις προοπτικές
που ανοίγονταν µε την
εφαρµογή του Σχεδίου
Μάρσαλ και ήταν απόλυτα
σύµφωνη και
εναρµονισµένη µε τη
φιλοσοφία της
εγκαθίδρυσης ισχυρών
οικονοµικών συνθηκών
ούτως ώστε να επιτευχθεί
η ανοικοδόµηση των χωρών
της Ευρώπης. Η ισχύς του
Σχεδίου Μάρσαλ
προβλεπόταν για τέσσερα
χρόνια και προέβλεπε για
την Ελλάδα την αποστολή
µιας αµερικανικής
αποστολής στα πρότυπα
της AMAG την οποία
ουσιαστικά θα
αντικαθιστούσε.
Η φιλοσοφία του Σχεδίου
Μάρσαλ έκανε σαφές το
ότι ο ρόλος της νέας
αποστολής θα ήταν καθαρά
οικονοµικός µε
αποκλειστικό σκοπό την
εφαρµογή των κατάλληλων
οικονοµικών πολιτικών
που θα επανέφεραν τη
χώρα στο δρόµο της
ανάπτυξης, σε διάφορα
τμήματα, όπως της
βιοµηχανίας, των
οικονοµικών, του
εµπορίου, της εργασίας,
της δηµόσιας υγείας, της
κυβερνητικής πολιτικής,
της κοινωνικής πρόνοιας,
της ανοικοδόµησης κτλ.
Αναφέρθηκα στην Επιτροπή
που ανακοίνωσε ο
πρωθυπουργός, διότι μία
παρόμοια σχηματίστηκε
τότε υπό τον έμπειρο
τεχνοκράτη, πολιτικο,
τραπεζίτη, Αλέξανδρο
Διομήδη, της οποίας η
αρµοδιότητα ήταν να
συντονίσει (όπως τώρα
και της "ισχυρής ομάδας"
Μητσοτάκη!) την εφαρµογή
του Σχεδίου Μάρσαλ στην
Ελλάδα. Ωστόσο (και πάλι
προειδοποιώ καθώς η
ιστορία συνεχώς
επαναλαμβάνεται στην
Ελλάδα ως τραγωδία ή
ιλαροτραγωδία!), λόγω
της ανεπάρκειάς της να
συντονίσει τις
πολυσύνθετες πτυχές του
Σχεδίου Μάρσαλ,
αντικαταστάθηκε με τη
συγκρότηση του Ανώτατου
Συµβουλίου Ανασυγκροτήσεως
και πάλι υπό την ηγεσία
του ?ιοµήδη και με
γενικό γραμματέα τον
υψηλού επιστημονικού
κύρους καθηγητή Σωτήριο
Αγαπητίδη, ούτως ώστε να
υπάρχει καλύτερος
συντονισµός και
αποτελεσµατικότητα στην
εφαρµογή του Σχεδίου
Μάρσαλ!
Σημειώνεται ότι το
τετραετές της πρόγραµµα
καθώς και το ετήσιό της
πρόγραµµα για το έτος
1948-1949 που
προβλεπόταν για την
Ελλάδα ήταν συγκροτηµένο
και ευέλικτο και έδινε
ιδιαίτερη σηµασία στην
ανάπτυξη του τοµέα της
βιοµηχανίας καθώς και
του τοµέα της ενέργειας.
Όλα αυτά προτείνονταν
στην ελληνική κυβέρνηση
με εκθέσεις και πίνακες!
Παρόλα αυτά, υπήρξαν και
πολλές αναθεωρήσεις του
προγράµµατος, ενώ το
πρόγραµµα ανασυγκρότησης
δαπάνησε µόλις το 10%
των συνολικών πόρων από
αυτούς που προέβλεπε το
τετραετές πρόγραµµα, ενώ
το βιομηχανικό του
’48-’49 είχε σχεδόν µηδαµινή
επιτυχία!
Αντιδράσεις, σπατάλες
και απεργίες
Περιττό να αναφερθεί ότι
και η έναρξη εφαρμογής
του Σχεδίου Μάρσαλ
συνοδεύτηκε από
κομματικές και πολιτικές
αντιδράσεις, πολυήμερες
απεργίες των δημόσιων
υπαλλήλων που ζητούσαν
αύξηση των μισθών κατά
40% (τελικά κατάφεραν να
επιτύχουν µια αύξηση της
τάξης του 30% περίπου!).
Επίσης, και τότε, όπως
και συνεχώς τα τελευταία
σαράντα χρόνια, παρά τις
προειδοποιήσεις της
αποστολής προς την
ελληνική κυβέρνηση για
περιορισµό των κρατικών
δαπανών για να
εξοικονοµηθούν πόροι για
την ανασυγκρότηση, αυτό
δεν επιτεύχθηκε ποτέ και
συνεπώς το έλλειμμα
διογκωνόταν συνεχώς!
Έτσι, για την
αντιμετώπιση των
ελλειμμάτων
χρησιμοποιούνταν η
εύκολη και προσφιλής
τακτική αύξησης όλων των
φόρων και η επιβολή
έκτακτης φορολογίας.
Συµπερασµατικά, µπορούµε
να πούµε ότι κατά το
πρώτο έτος της εφαρµογής
του Σχεδίου Μάρσαλ η
κατάσταση που υπήρχε
στην Ελλάδα δε µεταβλήθηκε
σχεδόν καθόλου. Η
οικονοµική βοήθεια ήταν
σαφώς σηµαντική (238,4
εκατοµµύρια δολάρια)
αλλά ήταν εµφανές ότι
έπρεπε να γίνουν ακόµα
πολλές τοµές σε
κοινωνικό, πολιτικό,
διοικητικό και
οργανωτικό επίπεδο για
να επιτευχθεί η
ανασυγκρότηση, ενώ
γενικώς, μολονότι η χώρα
μας ήταν μεταξύ των
τριών χωρών που
ενισχύθηκαν προκλητικά (Ηνωμένο
Βασίλειο κλπ), η
ανάπτυξη ήταν η
μικρότερη! Στην ίδια
περίπου τραγική
κατάσταση από την άποψη
διαρθρωτικών προβλημάτων
είναι σήμερα η χώρα μας!
Επίσης, υπενθυμίζω και
μία ακόμα κομματική
παρέμβαση στην οικονομία
η οποία και συνεχίστηκε
και όλα τα επόμενα
χρόνια έως και σήμερα:
Όλα τα έργα αυτά
χρηµατοδοτήθηκαν από
πόρους του Σχεδίου
Μάρσαλ, σταδιακά πέρασαν
στα χέρια της ελληνικής
διοίκησης και έτσι
δημιουργήθηκε το μέγα
των δημόσιων
επιχειρήσεων και
οργανισμών κράτος!
Κόλαφος η έκθεση Πολ
Πόρτερ, όπως θα ήταν και
... σήμερα!
Υπενθυμίζω ότι πριν από
όλα αυτά, μετά τη
συµφωνία ανάµεσα στην
ελληνική και αµερικανική
κυβέρνηση στα πλαίσια
του δόγµατος Τρούµαν για
άµεση παροχή οικονοµικής
και στρατιωτικής
βοήθειας, τον Ιανουάριο
του 1947 κατέφθασε στην
Αθήνα η αποστολή του
Paul Porter. Η
ενδεκαµελής αυτή
αποστολή αφίχθη στην
Ελλάδα µε σκοπό να µελετήσει
και να εξετάσει τα
οικονοµικά προβλήµατα
που αντιµετώπιζε η χώρα,
τις προοπτικές που
υπήρχαν ούτως ώστε να
οδηγηθεί ξανά σε
αναπτυξιακή τροχιά καθώς
και να καθορίσει το µέγεθος
της οικονοµικής βοήθειας
που θα λαµβανόταν από
τις ΗΠΑ.
Η έκθεση -κόλαφος, που
δόθηκε στη δηµοσιότητα
στις 30 Απριλίου 1947,
ήταν ένα κείµενο πολύ
σηµαντικό καθώς
κατέγραφε λεπτοµερώς τις
διαπιστώσεις της
αποστολής Porter κατά τη
διάρκεια της διαµονής
της στην Ελλάδα (Ιανουάριος
1947-Μάρτιος 1947), τις
εντυπώσεις της. Η έκθεση
περιελάμβανε επίσης και
υποδείξεις όσον αφορά
τις οικονοµικές
πολιτικές που θα έπρεπε
να εφαρµόσει η ελληνική
κυβέρνηση καθώς και µέτρα
που προέβλεπε η
αµερικανική βοήθεια σε
κρίσιµους τοµείς, όπως ο
προϋπολογισµός, οι
πιστώσεις, το εµπόριο,
οι µισθοί και οι τιµές
καθώς και το θέµα της
πώλησης χρυσών λιρών.
Ένα ακόµα σηµαντικό
σηµείο της έκθεσης ήταν
το ερωτηµατολόγιο που
περιλάµβανε και
αποτελούνταν από 30
ερωτήσεις.
Η κεντρική φιλοσοφία της
έκθεσης Porter ήταν ότι
η οικονοµική βοήθεια που
θα προερχόταν από τις
ΗΠΑ θα ήταν τόση ώστε να
συµβάλει στη
σταθεροποίηση της
ελληνικής οικονοµίας και
να την καταστήσει
αυτοσυντηρούµενη σε
δυτικά πρότυπα. Όμως,
για να καταστεί
αυτοσυντηρούµενη και να
µην εξαρτάται µόνο από
το πακέτο βοήθειας (όπως
συμβαίνει συνεχώς!) θα
πρέπει να διαθέτει
αξιόπιστο και
αποτελεσµατικό πολιτικό
σύστηµα, αποτελεσµατικό
και σύγχρονο διοικητικό
µηχανισµό, ενώ θα πρέπει
να υπάρχει κοινωνική
ειρήνη.
Όμως, πολύ γρήγορα ο
Πόρτερ διαπίστωσε ότι
στην Ελλάδα κάτι τέτοιο
ήταν ανέφικτο καθώς η
χώρα δε διέθετε κανένα
από τα παραπάνω στοιχεία.
Ήταν κάτι παραπάνω από
προφανές ότι η Ελλάδα
αποτελούσε µια ειδική
περίπτωση όσον αφορά την
παροχή βοήθειας λόγω των
ριζωµένων συνηθειών και
πρακτικών καθώς και λόγω
αυτής της έντονης
παθογένειας που
κυριαρχούσαν στο
κοινωνικό, οικονοµικό
και πολιτικό σύστηµα.
Έτσι, άσκησε έντονη
κριτική στο πολιτικό
σύστηµα, στο διοικητικό
και στους εκπροσώπους
της ελίτ των κοινωνικών
τάξεων. Όσον αφορά την
κριτική του στο πολιτικό
σύστηµα, το χαρακτήρισε
διεφθαρµένο και
αυταρχικό. Θεώρησε ότι η
κύρια πηγή των
προβληµάτων προέκυπτε
από την κυβερνητική
αστάθεια που επικρατούσε,
µε χαρακτηριστικό
παράδειγµα την εναλλαγή
επτά διαφορετικών
κυβερνήσεων από τη λήξη
του ?ευτέρου Παγκοσµίου
Πολέµου.
Σύµφωνα µε τον Porter "οι
πολιτικοί στην Ελλάδα
νοιάζονταν µόνο για το
πώς θα διατηρήσουν τη
θέση τους στην εξουσία
και όχι για το πώς θα µπορούσαν
να συµβάλουν ως
πρωτοστάτες στην
ανοικοδόµηση της χώρας.
Οι δηµόσιες θέσεις ήταν
γεµάτες από δηµοσίους
υπαλλήλους αµφιβόλου
ικανότητας οι οποίοι
διορίζονταν από την
εκάστοτε κυβέρνηση ως
ανταµοιβή για την ψήφο
τους. ?εν υφίσταται εδώ
κράτος σύµφωνα µε τα
δυτικά πρότυπα.
Αντ’αυτού υπάρχει µια
χαλαρή ιεραρχία
ατοµιστών πολιτικών, µερικών
χειρότερων από άλλους,
που είναι τόσο
απασχοληµένοι µε τον
ατοµικό τους αγώνα για
εξουσία που δεν έχουν το
χρόνο, αν υποθέταµε ότι
είχαν την ικανότητα, να
αναπτύξουν µια
οικονοµική πολιτική»
Και τονίζει: «Απ’ ό, τι
μπόρεσα να διαπιστώσω, η
ελληνική κυβέρνηση δεν
έχει καμιάν άλλη
πολιτική πρακτική από το
να εκλιπαρεί για ξένη
βοήθεια ώστε να
διατηρηθεί στην εξουσία
απαριθμώντας θορυβωδώς
τις θυσίες της Ελλάδος.
[…] στόχος της είναι να
χρησιμοποιήσει την ξένη
βοήθεια ως μέσο για τη
διαιώνιση των προνομίων
μίας μικρής κλίκας
εμπόρων και τραπεζιτών,
οι οποίοι αποτελούν την
αόρατη εξουσία στην
Ελλάδα.
Από την κριτική δεν
ξέφυγε ούτε η
αναχρονιστική διοικητική
µηχανή που έθετε και
αυτή µε τη σειρά της
σοβαρά εµπόδια στην
οικονοµική ανοικοδόµηση
της χώρας. Σύµφωνα µε
τον Porter ήταν τελείως
αναποτελεσµατική και
εξαρτηµένη σε πολύ µεγάλο
βαθµό από τα πολιτικά
κόµµατα. Οι ανεξέλεγκτες
προσλήψεις ενός µεγάλου
αριθµού υπαλλήλων µε
χαµηλής ποιότητας
εργασιακά προσόντα σε
αντάλλαγµα για την ψήφο
τους, η απουσία
αξιοκρατικών διαδικασιών
και το έντονα
γραφειοκρατικό σύστηµα
ήταν τα κυριότερα
στοιχεία που διαπίστωσε
η αποστολή Porter και
αφορούσαν τη λειτουργία
της δηµόσιας διοίκησης.
Είναι αξιοσηµείωτο
πάντως το γεγονός ότι οι
αναποτελεσµατικές
διοικητικές υπηρεσίες
είχαν αντίκτυπο και στην
ποιότητα και αξιοπιστία
των απαντήσεων του
ερωτηµατολογίου καθώς
εκτιµήθηκε ότι ήταν
ελλιπείς και ανακριβείς.
Έντονη κριτική ασκήθηκε
και στην κοινωνική ελίτ
και ιδιαίτερα στους
επιχειρηµατίες που
δραστηριοποιούνταν στο
εµπόριο, στη ναυτιλία,
στις τράπεζες και στις
βιοµηχανίες. Ο Porter
θεώρησε το ιδιωτικό
κεφάλαιο παντελώς
αδιάφορο όσον αφορά τη
συµβολή του στην
προσπάθεια
ανασυγκρότησης της χώρας
και ότι οι σκοποί του
και οι πρακτικές του δεν
αντιστοιχούσαν σε καµία
περίπτωση µε το σχέδιο
ανασύνταξης και
ανάπτυξης της οικονοµίας.
Ακόμα, ο Porter πίστευε
στη δηµιουργία µιας
κυβέρνησης που θα µπορούσε
να καταπολεµήσει το
υπάρχον status quo και
θα µπορούσε να αποτάξει
συνήθειες και πρακτικές
όπως πελατειακές σχέσεις
υπουργών µε τους
ψηφοφόρους τους.
Παράλληλα ήταν
διατεθειµένος να
προχωρήσει και σε µείωση
του αριθµού των
υπουργείων καθώς έκρινε
ότι ο αριθµός τους ήταν
υπερβολικός (σήμερα
είναι ...
υπερβολικότερος! Επίσης
ήταν σαφές ότι για να
επιτευχθούν οι στόχοι
του προγράµµατος
οικονοµικής βοήθειας θα
έπρεπε η διοικητική µηχανή
του κράτους να
απαγκιστρωθεί από τις
αναχρονιστικές,
πολύπλοκες και
αναξιοκρατικές πρακτικές
της. Το σύστηµα έπρεπε
να γίνει περισσότερο
αξιοκρατικό όσον αφορά
την εισαγωγή στο δηµόσιο
τοµέα υπαλλήλων που θα
είχαν τα κατάλληλα
προσόντα για να
εργαστούν παραγωγικά σε
µια εποχή που η
οικονοµία χρειαζόταν
παραγωγικούς υπαλλήλους.
Επίσης τα προσόντα αυτά
θα µπορούσαν να
ενισχυθούν ακόµα
περισσότερο µέσω
παρακολούθησης ειδικών
προγραµµάτων επιµόρφωσης
για καλύτερη αξιοποίηση
του υπάρχοντος
ανθρωπίνου κεφαλαίου.
Παράλληλα οι ανεπαρκείς
εργαζόµενοι έπρεπε να
απολυθούν και οι πιο
παραγωγικοί που θα
διατηρούσαν τη θέση τους
θα λάµβαναν υψηλότερους
µισθούς.
Δημήτρης Στεργίου
European Business Review
Greek Finance Forum
Σχόλια Χρηστών
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).